Enver Paşa Türk toplumuna, Abdülhamit’in” ödüncülüğü” ye­rine, başkaldırıcı, eylemci olma­yı, ufuklarını genişletmeyi, ör­gütlü davranırsa dünyanın en güçlülerini bile sarsabileceğini ve kendisine güvenmeyi öğret­miştir.

Ancak nerede duracağım bi­lememesi, yargılarında nesnel­likten çok duygusallığa yer ver­mesi ve yeteneklerinin çok üs­tündeki hedeflere yönelmesi ka­dar, dünyanın o dönemki koşul­ları da Enver'in hayallerinin ger­çekleşmesini engellemiştir. An­cak orduda yaptığı gençleştirme­ye yönelik tasfiyenin Kurtuluş Savaşı'nın başarısında en önemli etkenlerden biri olduğunu unut­mamak gerekir.

Enver'i Mustafa Kemal’le karşılaştırması istendiğinde, bir süre yanında çalışmış olan İsmet İnönü "Enver," demiştir, "öyle geniş bir ufka sahipti ki bu, Ata­türk'te asla olmamıştır..." Başa­rısızlığının nedenini de bu aşırı genişlikte bulmak mümkündür. Dünyayı en üst düzeyde planla­mak isterken yanı başındaki ger­çekleri ihmal etmiştir. Ata­türk'ün başarısı ise önce kendi toplumunun gerçeklerini yakala­yabilmiş olmasındadır.