Heykel deyince hemen hepimizin aklında beyaz mermerden figürler gelir. Özellikle Yunan ve Roma döneminde yapılmış heykeller hep beyazdır. Helenistik ve Roma dönemlerine ait heykeller de beyazdır.

Peki ama heykeller neden beyazdır?

Aslında beyaz değillerdir. Gördüğümüz eski heykellerin büyük çoğu ilk yapıldığında renkliydi. Hem de çok parlak canlı renkli. O dönemlerde heykeltraş ve ressamlar takım olarak çalışırdı.

Sanatta, mimaride, heykellerde böyle çeşitli renklere yer verilmesine “polychrome” tekniği deniliyor ve bu teknik binlerce yıldır kullanılıyor.

8. yüzyıldan beri bu konunun uzmanları, heykeller beyaz mıydı yoksa renkli miydi diye tartışıyor. 60’lı yıllardan itibaren yeni araştırma tekniklerinin gelişmesiyle heykelleri ultraviole ışık altında inceleyen uzmanlar, heykellerin renkli yapıldığından kesinlikle emin oldular. Ama genel olarak insanların kafasında onlar beyaz olarak yaşamaya devam ediyor ve bu algıyı değiştirmek kolay olmayacak gibi görünüyor. İyi ama neden?

Chromophobia, yani renk korkusu. David Batchelor kitabında Batı kültürünün genel olarak renkli şeylerden pek hoşlanmadığını öne sürüyor. Renk, çoğu zaman yozlaştırıcı, yabancı ya da yüzeysel olarak kabul ediliyor. Heykellerin renklendirilmiş haline baktığımızda sanki tam da olmamış, basit, yavan, çirkin gibi geliyor değil mi? Mesela üstteki fotoğrafa bakalım. Renkli olan saygın bir heykelden uzak gibi görünüyor değil mi? İşte bunlar hep kafamızdaki kültürel kodlar.

Siyah beyaz fotoğraflar daha estetik görünür değil mi?

Georgia Üniversitesi antik sanat profesörü Mark Abbe, bu “renkleri küçümseme eğiliminin Batı sanat tarihinde estetik düşünce hakkındaki en yaygın yanılgı” olduğunu söylüyor. Nitekim bazı sanat tarihçileri hala heykelleri renklendirme fikrine şiddetle karşı çıkıyor.

İtalya’daki rönesans sanatçıları estetik saflığı renklilikte değil beyazda görmüş. Bir zamanlar birlikte çalışan ressamları ve heykeltraşları birbirinden ayırmış. Daha çok resimleriyle tanıdığımız ama heykel yaptığını da bildiğimiz Leonardo Davinci bile bu iki alanın ayrışması gerektiğini düşünüyordu.

Son yüzyıllarda giderek yükselen beyaz mermerden heykel ideali klasik sanatlardan hoşlanan Adolf Hitler tarafından da benimsendi. Hatta bir propaganda aracı olarak da kullanıldı. O yüzden bazıları “heykel dediğin beyaz olur” şeklinde özetleyebileceğimiz bu bakış açısına sahip kişilerin içten içe “beyazların üstünlüğü öğretisi” nedeniyle böyle düşündüğünü söylüyor.

Kırk yıl düşünsem böyle düşünemem…

Sonuç olarak heykeller aslında önceden beyaz değildi ama sonradan beyaz oldu. Yani o beyaz heykel sever, öteki renkli heykel. Herkesin hayatına kimse karışamaz.

 

 

 

 

 

 

 

 

Kaynak: https://barisozcan.com/heykeller-neden-beyazdir/