Rus uzay ajansı Roscosmos Pazar günü yaptığı açıklamada, Rusya'nın neredeyse 50 yıldır ilk Ay görevi olan Luna-25 sondasının, iniş öncesi manevralar sırasında meydana gelen belirsiz bir olayın ardından Dünya'nın doğal uydusuna düştüğünü söyledi.

Kaza, Rusya'nın Ukrayna saldırısının üzerinden neredeyse bir buçuk yıl geçmesine rağmen, Moskova'nın uzay endüstrisini etkileyen cezalandırıcı yaptırımlarla izole edilmesine neden oldu.

Başarısızlıkla sonuçlanan görev, çok sayıda şirket ve ulusun Ay yarışına girdiği bir dönemde gerçekleşti ve Rus uzay sektörünün yolsuzluktan inovasyon ve ortaklık eksikliğine kadar uzanan sorunlarına ışık tuttu.

Roscosmos, Luna-25 ile iletişimin Cumartesi günü saat 14:57'de (1157 GMT) kesildiğini söyledi.

İlk bulgulara göre, iniş aracı "Ay'ın yüzeyiyle çarpışmanın ardından varlığını yitirdi". Uzay ajansı, "19 ve 20 Ağustos tarihlerinde aracın yerini tespit etmek ve onunla temas kurmak için alınan önlemler başarısız oldu," diye ekledi.

Ajans, kazanın nedenlerine ilişkin bir bakanlık soruşturması açılacağını belirtirken, hangi teknik sorunların meydana gelmiş olabileceğine ilişkin herhangi bir bilgi vermedi.

Luna-25 ile Moskova, Sovyet dönemindeki Luna programının mirasını geliştirmeyi, programdaki mali sıkıntılar ve yolsuzluk skandalları ve Batı'dan giderek artan izolasyon karşısında bağımsız Ay keşfine dönüşü işaret etmeyi umuyordu.

Rusya'nın uzay programında eski bir araştırmacı olan ve şu anda sürgünde yaşayan Valery Yegorov, kazanın Roscosmos'un gelecekteki görevlerini ciddi şekilde etkileyeceğini ve bir sonraki görevin 2028'e ya da "daha sonrasına" kadar planlanmadığını söyledi.

Sondanın başarısızlığının, muhtemelen Batı'nın Moskova'ya uyguladığı yaptırımlardan kaynaklanan elektronik sorunlarla bağlantılı olduğunu öne sürdü.

Yegorov, Luna-25'in fırlatılmasının son beş yıl içinde "Kırım'ın ele geçirilmesine tepki olarak Rusya'ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle" birkaç kez ertelendiğini söyledi.

Kremlin'in Ukrayna saldırısını kınayan Yegorov, "Bilim, temel araştırma, uzay kolonizasyonu ve evrenin sırlarını açığa çıkarmaya yönelik bir tür hümanist fikirler şu anda açıkça bir öncelik değil" dedi.

800 kilogramlık (1,760 pound) Luna-25 sondası Pazartesi günü Ay'ın güney kutbuna yumuşak bir iniş yapacaktı ki bu tarihi bir ilk olacaktı.

Rusya, Sovyetler Birliği'nin Mars'ın uydularını keşfetmek üzere gönderdiği Phobos 2 sondasının bilgisayar arızası nedeniyle başarısız olduğu 1989 yılından bu yana bir gök cismine iniş yapmayı denememişti.

Roscosmos şefi Yuri Borisov bu girişimin "riskli" olacağını söylemiş ve Haziran ayında Devlet Başkanı Vladimir Putin'e başarılı olma olasılığının "yüzde 70 civarında" olduğunu söylemişti.

Luna-25, Çarşamba günü Rusya'nın Uzak Doğusundaki Vostochny kozmodromundan fırlatıldıktan sonra Ay'ın yörüngesine başarıyla yerleştirilmişti.

Ancak Cumartesi günü Roscosmos, sondanın inişinden önce yaptığı bir manevra sırasında bir "acil durum" tespit edildiğini ve operasyonun gerçekleştirilmesinin engellendiğini söyledi.

Luna-25'in Ay'da bir yıl kalarak toprak örnekleri toplaması ve su araması bekleniyordu -meraklıların gelecekteki fırlatmalar için roket yakıtı yapmak ve orada yaşayan potansiyel kolonileri desteklemek için kullanılabileceğini umdukları bir madde.

İniş aracına yerleştirilen kameralar Ay yüzeyinin fotoğraflarını çekmişti bile. Ukrayna'daki askeri harekatının ardından Rusya'nın Batı ile uzun süredir devam eden uzay iş birliği konusunda şüpheler ortaya çıkmıştı.

Rusya 2028 yılına kadar Uluslararası Uzay İstasyonunu kullanacağını açıklarken, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Ay ve Mars görevlerinde Moskova ile iş birliği yapma planlarından vazgeçti.

Moskova en son 1976'da Ay'a bir sonda (Luna-24) indirmiş, daha sonra Venüs'e yapılacak görevler ve Mir uzay istasyonunun inşası için Ay keşiflerinden uzaklaşmıştı.

Luna-25'in başarıyla indirilmesi, Hindistan ve Çin'in kendi sondalarını fırlattığı ve ABD'nin insanlı görevlere geri döndüğü bir dönemde, Rusya'nın Ay'a daha fazla görev yapmasının önünü açacaktı.

Hindistan'ın rakip uzay sondası Chandrayaan-3 de güney kutbuna iniş yapma hedefiyle Ağustos ayı başlarında Ay'ın yörüngesine girdi. Daha önce sadece Rusya, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin Ay'a kontrollü bir iniş gerçekleştirebilmişti.

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/