Düelloyu politik ve sosyal işlev­lerinden ötede çekici kılan öğe, "modernlik karşıtı vuruş" yönüydü. Aristokrasinin cazibesinden pay al­mak isteyenler, sosyal değişiklikler­den korkanlar, önyargılara ve tutu­culuğa karşı savaşanlar, düellodan aynı ölçüde yararlanıyorlardı. Uygarlığın eleştirisinde hepsi hemfikir­di; "tamamıyla maddi amaçlar"a karşı çıkıyorlardı. İkili şeref savaşını keskin bir biçimde eleştiren Fontane bile, hakarete uğramış kişinin zararı­nı para vererek giderme yoluna gi­den İngiliz terbiyesizliğini reddedi­yordu. Thomas Mann'ın "Zauberberg" adlı romanındaki hümanist yazar Settembrini de fiziksel kav­ganın duygusal gerekliliğinden emindi. Bu arada şair, 1910'da filo­zof Theodor Lessing'in kendisine telgrafla yaptığı düello çağrısını, müthiş form düşüklüğü nedeniyle geri çevirmişti.

Düellocular, sabahın altısında, tanyerinin sisinde karşılaştıkları zaman hepsi eşittiler ve tabii hepsi tam er­kektiler. Günlük yaşamda memur, as­ker veya politikacı olmak, diğerinin karısını baştan çıkarmak veya parla­mentoda yanlış tarafta oturmak önemsizdi. Önemli olan, silahı ateş­lerken titrememekti. Nitekim, "erke­ğe" tabancanın mı, yoksa kılıcın mı daha çok yaraştığı uzun zaman tartı­şılmıştı.

Tüccar Salomon Strauss, şair Heinrich Heine'nin kendisi aleyhine de­dikodu yaptığını duyup onu yumruklayınca, şairden tabancayla düello daveti almıştı. Rakibinin tabancayı ka­bul etmemesi halinde de Strauss'un "korkak bir kan" olacağını belirtme­yi de unutmamıştı. Oysa, Heine'nin düellonun sonucundan çekindiği açıkça belliydi. Uzun zamandır hayat arkadaşı olan Mathilde Mirat'yla ev­lenmiş ve onun saygıdeğer bir dul olmasını sağlamıştı.

Bu tür düşünce ve özveriden ta­mamen arınmış olan Berlinli bir ban­ker ise, eşi için düelloya girmeyi red­detmişti. Çünkü, sadakatsiz karısının onunla evlenmeden önce evli bir yüzbaşıyla ilişkisi olduğunu öğren­mişti, kendını hiçbir şekilde sorumlu tutmuyordu. Bu yüzden, karısının "namusunun temizlenmesi" işini, ba­canağına havale etti.

Düellonun bütün karmaşıklığı içe­risinde sadece tek bir şey herkes tara­fından açıkça biliniyordu: "Kadının namusu"... Ve kadının namusu da er­kek işiydi. Düellonun sonucu ne olursa olsun, uğruna düello yapılan kadın, eş, kız evlat veya kız kardeş "toplumsal idam"a uğrardı, ama er­keğin üzerindeki bütün kuşkular kal­kardı. Namusunu temizleyen erkek, bu duruma açıkça sevinmeyi ahlak­sızlık sayardı ve aldatan aşıkla alda­tılan koca birlikte aklanırlar, kabak yine kadının başında patlardı.