Seçimler hayatımızın her alanını oluştururlar. Kişisel seçimlerimiz hayatımızın her alanını etkilerler. Sağa mı gitsem yoksa sola mı gitsem. Bugün evde mi kalsam yoksa dışarı mı çıksam. Dışarı çıkınca şuraya mı gitsem buraya mı gitsem gibi gibi bir sürü seçim içerisinde bulunuruz. Bunlar bireysel seçimlerimizdir ve hayatımızın içinde her zaman için olacaklardır. Bireysel seçimleri yapmak kolaydır ve gerçekleşmesi de genellikle kısa vadede olur. Tabii ki de çok kararsız veya problemli bir tip değilseniz. Bununla birlikte bireysel seçimlerin etkisi de genellikle sadece bireyin kendisinde olacaktır. Yani toplumu etkilemeyecektir.

 

Bununla birlikte bir de toplumların seçimleri vardır. Yani toplumların yaptığı seçimler vardır. Ama buradaki toplum kelimesini milyonlarca insanı ifade eden bir topluluk olarak düşünmeyin sadece. Örneğin, bir sınıfta öğrenciler sınıf başkanını seçerken de bir seçim yaparlar. Veya bir kulüp okulda, okulun içindeki bir kulübüne örneğin resim öğrenciler kulübünün başkanını seçerken de bir seçim yaparlar. Bir iş yerinde insanlar kendi şeflerini seçerken de bir seçim yaparlar. Bir futbol takımı üyeleri kendi başkanlarını seçerken de bir seçim yaparlar. İnsanlar sandıklarda oy kullandıkları zaman da ülkelerini yönetecek insanı seçecek bir seçim yaparlar. Yani toplumsal seçimler aslında çok geniş bir perdeyi ele almaktadır. Peki bu seçimlerin en büyük zafiyeti ne olabilir?

Büyük ya da küçük her türlü toplumsal seçimin en zayıf yönü insanların kime seçim yapacakları konusunda önceden belirleme çalışmalarının olmasıdır. Bu birinci zafiyettir. Yani adaylar arasında yapılan rekabette aday olanlar, oy verecek olanların seçimlerini etkileyebilmek için her türlü imkan ve olarak kullanmaya yeteneğine sahip olabilirler. Tabi günümüzde pek çok kural söz konustur ama yine de akla hayale gelmeyecek şeyler yapılabilir. Bu insanların, toplumların yaptığı seçimlerin birinci zafiyetidir. Yani insanların aslında bir özgür iradelerinin olmayışı gerçeği ve oradan oraya savrulabilecekleri, kandırılabilecekleri gerçeği.

 

Toplu seçimlerin ikinci büyük zafiyeti ise, bir kere seçilmiş olan birisinin seçimde kaldığı veya yönettiği süre boyunca kendine oy verecek daha fazla insanı önemli yerlere yerleştirmesi olacaktır. Veya kendine oy verecek insanları sürekli olarak etkilemeye çalışması olacaktır. Bunu şöyle düşünün, diyelim ki bir okulda bir bölüm başkanı seçilmiş olsun. Bu bölüm başkanı ilerleyen zamanlarda bir daha seçilmek için satranç kulübünün başına bir arkadaşını, mutlaka kendisine destek veren bir arkadaşını, resim kulübünün başına başka bir arkadaşının, başka bir kulübün başına başka bir arkadaşının geçmesini sağlayabilir. Böylece bu okul başkanı olan veya bölüm başkanı olan kişi kritik noktalara kendine yakın insanları yerleştirmiş olur. Yani başka kulüplerin başlarına kendine yakın insanları koyabilmiş olur. Böylece oradaki başkanlarda, o kulüplerdeki başkanlarda o kulübe gelen insanların oylarını etkileyebilirler. Ve böylece o bölüm başkanı ne yaparsa yapsın bir sonraki okul bölümü seçimde tekrar seçilebilir.

Hele bir de bu okul seçiminde, okuldaki öğrencilerin oyları doğrudan bir oy sayılmak yerine, her bölümün başındaki kişinin oyu bir oy sayılıyorsa, o zaman ne olacak? Yani şöyle düşünün, satranç kulübündekiler kendilerine bir başkan seçtiler, matematik kulübündekiler kendilerine bir başkan seçtiler, fen kulübündekiler kendilerine bir başkan seçtiler. Tüm bu başkanlar aslında kendi bölümleri adına oy kullanabileceklerse eğer, o zaman ne olur? O zaman zaten başkanları gizlice ya da dolaylı yoldan belirleyebilen bölüm başkanı, yani kulüp başkanlarını belirleyebilen bölüm başkanı, iyice kendi yerini sağlamlaştırmış ve bunu kolayca yapabilmiş olur. Böylece, okuldaki o bölüm başkanı, dengeleri kendi lehine kontrol edebildiği sürece istediği kadar orada kalabilir. Veya buna benzer bir şey olursa yine olabilir. Buradaki çıkmazı kırmak, öğrencilerin doğrudan oylarının sayılmasına bağlıdır. Yani bir temsilci olmadan veya bir ara başkan olmadan, öğrenci oyları doğrudan doğruya alınan her karara, yapılan her icraata etki etmelidir.

 

Sonuç kısmına gelecek olursak eğer toplumların yaptığı veya grupların yaptığı herhangi bir seçimde seçim sisteminin doğasından ötürü ya da daha çok insan doğasının yapısından ötürü bir sürü problem çıkma ihtimali vardır ve tüm bu seçimlerin aslında bir çıkmada sürüklenme ihtimali vardır. Bu çıkmazları kırmanın en iyi yolu ise seçilen ile seçenler arasında herhangi bir aracının olmamasıdır. Böylece en iyi kararlar alınabilir veya en azından öğrencilerin okulda en çok istediği kararlar alınabilir. Öyle düşünün olayı. Arada temsilci olmamalı yani okul örneğindeki klüp başkanları.