Doğayı herhangi bir eşyaya benzetecek olursak, bu muhtemelen ayna olurdu. Çünkü doğa, insanların aksine, ona ne verirseniz, aynı şekilde size geri yansıtacaktır. İnsanlara iyi veya kötü bir şey yaptığınız zaman, olumlu veya olumsuz bir şey yaptığınız zaman, bunun karşılığında aynı şekilde olumlu veya aynı şekilde olumsuz bir tepki alacağınız anlamına gelmez. Ancak doğada işler böyle değildir. Doğada olumsuz bir şey yaparsanız, mutlaka karşılığında bir olumsuzluk elde edersiniz. Veya olumlu bir şey yaparsanız, mutlaka olumlu bir geri dönüş elde edersiniz.

Bu durumun istisnaları var mıdır? Tabii ki de vardır. Örneğin, vahşi bir hayvana iyi bir niyetle yaklaşırsanız, bu vahşi hayvan size saldırabilir. Veyahut da fırtınalı bir günde denize açılırsanız, muhtemelen geminiz batar. Burada benim ayna gibiden kastettiğim şey daha çok doğaya yönelik davranışlarınızda veyahut da hislerinizde ne yansıtırsanız, onu geri dönüş olarak alacağınız yönündedir. İnsanlarda davranış konusunda veya his konusunda bu böyle olmasa da, doğa konusunda böyle olabiliyor.

Bu yansıtmayı, çok basit bir örnekle veya bir benzetme ile açıklamamız gerekirse, bir köpek düşünün. Bu köpek, bir tepede havlamaya başlasın. Havlamayı kestiğinde, ona diğer tepeden sesi yansıyacaktır. Yani yankı yapıp geri dönecektir. Bu durumda ise köpek, kendi sesinin, başka bir köpeğin havlaması olduğunu zannedip, kendi sesine havlamaya devam edecektir. Belki kendi sesine karşı öfkelenecektir bile. Oysa ki burada köpek yalnızca kendi sesiyle, kendi yansımasıyla kavga ediyordur. Köpek havlıyordur, sesi yankı yapıp ona geri dönüyordur. Ve köpek de bunu algılayamayıp, kendisiyle kavga etmeye veya kendisine havlamaya devam ediyordur. İşte bu köpeğin düştüğü duruma da insanlar doğaya karşı veyahut da hayata karşı düşmektedirler.

İnsanın düştüğü duruma da şöyle bir örnek verebiliriz. Sinirli bir insan düşünün. Çevresine karşı sinirli, insanlara karşı veya yaşadığı doğaya karşı sinirli ve duyarsız yaklaşan bir insan. Bir insan yaşadığı doğaya karşı sinirli ve duyarsızca yaklaşırsa, muhtemelen ağaçları kesip kendisine mobilyalar ve evler yapacaktır. Çok fazla ağaç keserse de doğa bunun karşılığını ona ya toprak kaymasıyla veya kirli bir havayla verecektir. Ve bu insanın sağlığına zarar gelecektir. Yani doğa olumsuz bir davranışa, olumsuz bir karşılık vermiş oldu. Bu davranış bir insana yapıldığı zaman ise üç tane seçenek olacaktır. İnsan ya korkudan tepki vermemeyi seçecektir. Ya çıkarları için olumlu bir davranış göstermeyi seçecektir. Veyahut da olumsuz bir davranış gösterip bu kişiye karşı aynı sinirle cevap verecektir.

Doğanın verdiği tepkiyi ise insan, yaşadığı sürecin uzun olmasından dolayı ve sinirle hareket etmesinden dolayı algılayamayacaktır. İnsanın verdiği olumsuz tepkiyi ise yine sinirinden algılayamayacaktır. Ve işin daha da enteresanı, doğanın ve insanın kendisine karşı kötü olduğunu ve suçun kendisinde değil, onlarda olduğunu düşünecektir. Ve burada yaşadığı durumu algılayamayan insan, tıpkı kendi havlamasına cevap veren köpek gibi, kendi davranışını kendisine yansıtan doğaya karşı bir öfke besleyecektir. Bunun sonucunda ne olacaktır? Bu öfkenin karşılığında yine doğadan olumsuz bir karşılık alacaktır. İnsanlardan ise ne alacağı daha belirsizdir. İşte doğa bu şekilde insana kendisini yansıtır.

Doğa bu yönüyle ayna gibidir. Etkiye doğrudan tepki verir. İnsan doğası bazen, doğanın kendisinden daha komplike bir yapıya sahip olabileceği için yapılan bir davranışa o anki durumun gerekliliklerine göre daha farklı tepkiler vermeyi seçebilirken, doğa düz ve net bir şekilde, bizzat yapılan etkinin tepkisini yansıtacaktır. Doğa nettir ve ayna gibidir. Bu sebepten dolayı doğada veya hayatta, siz aslında neyseniz, başınıza gelen odur ve başınıza gelen neyse aslında siz osunuzdur. En azından hayata karşı ve doğaya karşı böyle düşünebiliriz. İnsana karşı böyle düşünemeyebiliriz. Bir insana iyilik yaptığınız zaman her zaman iyilik veya kötülük yaptığınız zaman karşılığında her zaman kötülük görmeyebilirsiniz. Ama doğada bu kural çok daha istikrarlı çalışır veya hayata karşı bu kural çok daha istikrarlı çalışabilir.