Koltuk veya taht, insanlık tarihi boyunca özellikle yerleşik hayata geçildiğinden beri ve feodal düzen sağlandığından beri yönetimin sembollerinden birisi haline gelmiştir. Bugün koltuk sadece ülkelerin yönetimi değil, şirketlerin yönetiminde veya kurumların yönetiminde de bir sembol olarak karşımıza çıkabiliyor. Eskiden hükümdarların tahtları vardı. Bugün böyle tahtlar pek fazla yok. Ama hala yönetenlerin veya liderlerin koltukları var. Ve koltuk krizi de aslında tam da bu konuyla ilgili, yani yönetimle ilgili bir kriz ya da daha çok yöneten insanlarla ilgili bir kriz olarak karşımıza çıkıyor.

 

Tarih boyunca yöneten insanların son derece büyük bir problemi olmuştur. O da yöneten insanların yönettikleri yeri bırakmak istememeleri. Yani sonsuza kadar yönetmeye devam etmek istemeleridir. Koltuk krizi aslında bir yöneticinin koltuğuna veya tahtına yapışıp kalması ve oradan ayrılamamasına benzetilebilir. Bugün demokrasiyle yönetilen ülkelerde yöneticiler değişebiliyor. Tabi bugünlere kolay gelinmedi. Muhtemelen yöneten insanlara sorsalar iktidarlarını bırakmak istemeyecek olanlar en drmokratik toplumlarda bile karşımıza çıkacaktır. Ama demokratik toplumlarda iktidarlar bırakılabiliyor.

Ancak bugünlerde sadece iktidarlar kendilerine başka bir yönetime teslim edebiliyorlar. Birinci Dünya Savaşı'ndan önce bu tarz demokratik yönetimleri dünyada görmek neredeyse imkansızdı. Her ülke ya bir kral ya da bir imparator tarafından yönetiliyordu. Birinci Dünya Savaşı'ndan önce tek demokratik ülke Amerika Birleşik Devletleri'ydi. Ne kadar kötüye giderse gitsin yönettikleri ülkenin durumu, hiçbir iktidar, hiçbir kral veya hiçbir imparator yönetimini asla bir başkasına teslim etmiyordu. Yönetim hanedan ailelerin elimdeydi. Koltuklarından ayrılamıyorlardı. Peki işler kötü gidiyorsa niye koltuklarından ayrılamıyorlardı, niye tahtlarını bırakamıyorlardı?

 

Burada verilebilecek cevaplar, birincisi, o dönemin inanışı ve kültürü. Yani, o krallığı veya imparatorluğu yöneten hanedana, bu yönetim hakkının Tanrı tarafından verildiğine inanılıyordu ve bu sebepten dolayı da bu yönetim hakkı onlardan alınamıyordu. Bunun ikinci sebebi ise, ve belki de ana sebebi ise, hanedanların yarattıkları başarısızlıkların hesaplarını vermeme istekleriydi. Çünkü eğer hesap verecek olsalardı, son derece ağır şekilde cezalandırılacakları kesindi. Ancak Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra hanedanların ülkelerini savaşa sokmaları ve sebep oldukları korkunç yıkım onları hesaplaşmadan kaçamaz hale getirdi. Hanedanların savaş istekleri milyonlarca insanın ölümüne sebep oldu.

İşte koltuk krizi ya da taht krizi bu şekilde, bu hesap verme korkusu ile yönetenleri koltuklarına yapışır hale getirdi. Bugün bir şirket veya kurumun yöneticisi bile bu koltuk krizi ile karşı karşıya kalabiliyor. Başarısız bir yönetici kendi koltuğunu bırakmakta son derece isteksiz oluyor. Çünkü o da hesap vermek istemiyor. Koltuk krizinin bir diğer sebebi ise güç zehirlenmesi ve sahip olunan gücü bırakmak istememek de olabilir. Çünkü yönetim insana bir güç verir ve insan doğası da güce karşı zehirlenmeye ve o gücü bırakmak istememeye müsait bir yapıdadır aslında.

 

Özetleyecek olursak, koltuk krizinin sebepleri aslında insan doğası, hesap vermek istememek ve toplumların binlerce yıldır inşa ettiği kültür ve inançlarla ilgili olarak karşımıza çıkmaktadır. Başka sebepleri var mıdır? Tabiki de vardır ama burada koltuk krizinin üç ana nedenini işledik. Başarısız bir yönetim her zaman için değiştirilmelidir. Ama kötü giden bir yönetim kötü gidişatın hesabını vereceği için yönetenler bu hesabı vermekten korkar, güç zehirlenmesi yaşayabilir ve yönetimi değiştirmek istemez. Bu da aslında yönetilen topluma ve o ülkeye çok büyük zararlar verir. Tarih boyunca böyle olmuştur.