İçgüdüler, insanların en temel seçim mekanizmasını ve en kötü seçim mekanizmasını oluşturan yapılarıdır. İnsanlar, bilseler de bilmeseler de hemen hemen her türlü seçimlerini içgüdülerine göre yaparlar. İçgüdüler aslında insanın var olduğu günden beri edindiği tecrübelerin belki de genetik olarak kodlarına işlemiş ve zihinsel olarak da bir yönetim mekanizmasına dönüşmüş halidir. Ancak bu kadar köklü ve derin bir yapısı olan içgüdülerin bile yanılma potansiyeli oldukça yüksek olabiliyor. Peki nasıl olabiliyor? Bir bakalım.

 

İçgütlere verilebilecek en güzel örneklerden birisi ise hayatta kalma örneği üzerinden verilebilir. Ve bunu da aç kalan bir insanın yemek yeme isteği üzerinden yapabiliriz. Aç kalan bir insan, yemek yemek istediği zaman ve karşısında, duyu organlarına göre son derece sağlıklı ve iyi görünen ya da iyi kokan bir yemek gördüğü zaman, bu yemeği hemen yemek isteyecektir. Ancak içgüdüler bu yemeğin içinde zehir olup olmadığını veya uzun vadede sağlığına zararlı olup olmadığını düşünmeyecektir. Sadece yemek isteyecektir. İşte içgüdülerin yanıldığı noktalardan birisine verilebilecek en güzel örneklerden birisi budur. Örneğin fast food sağlığımıza zararlıdır ama iyi görünür ve iyi kokar ve insanın iştahını açar.

Ancak içgüdüler, o güzel görüntünün ardında nasıl bir zarar olup olmadığını sorgulamıyor. Sadece görüntüye bakıp karar veriyor. İşte içgüdülerin yanılgısına dair en büyük örneği bu şekilde verebiliriz. Yani, yemek için iyi bir gıda olduğunu hisseden insan, güzel bir yemeğin iyi olduğunu düşünebilir ama, güzel görünüşlü bir yemeğin uzun vadede yaratabileceği sağlık sorunlarının kendisine verebileceği zararı öngöremez. İşte bu içgüdülerin en büyük yanılgılarına basit bir örnektir.

 

İçgüdülerimiz anlık karar verir. Genellikle, analitik düşünceden yoksun olacak şekilde duyu organlarımızın algıladığı algılarla bir sonuca varır. İşte bu sebepten dolayı da yanılmaya müsait bir hale gelir. Duyu organlarımız ise tatmak, koklamak, görmek veya dokunduğu bir şeyi hissetmek olarak dört şekilde ele alınabilir. Bu dört temel duyu organımız içgüdülerimiz açısından bir rehber niteliğindedir. İşte bu dört temel duyu organından başarıyla geçen hemen hemen her şey içgüdülerimize de olumlu görünecektir. Ama güzel kokan, güzel görünen, iyi hissettiren veya hoş gelen bir sesin ardında bir tuzak olup olmadığı içgüdünün anlayabileceği bir şey değildir. İçgüdü burada yanılır. İçgüdü, analitik düşünce ve zekadan yoksun olduğu için çok kolaylıkla yanıltılabilir.

Ancak duyu organları ve içgüdüler ise insanın en temel halidir. Aslında analiz dediğimiz şeydir, bu dört duyu organı üzerinden yapılır. Tabi sorgulayıcı ve analitik bir bakış açısı, bizi gördüğümüz, kokladığımız, hissettiğimiz veya duyduğumuz olumlu şeylerin gerçekten olumlu olup olmadığı konusunda bir sorgulamaya iter. Aslında burada karşı karşıya olduğumuz şey, insanın en temel ve en doğal haliyle ne kadar yanılmaya açık bir canlı olduğudur. Sorgulayıcı veya analitik zeka ise ne yazık ki insanların çoğunda mevcut değildir. Ve bu sebepten dolayı insanlar içgüdüleriyle ve duyu organlarıyla hareket ederler. Sorgulayıcı ve analitik bir zeka ise genellikle ya az gelişmiş bir şekilde kullanılır veyahut da hiç kullanılamaz.

 

Bir başka mesele ise, insanın içgüdülerine ne kadar direnebileceği meselesidir. Olayı şöyle düşünün, içgüdüleriniz sizi uyardı ve analitik zekaya da sahip biri olduğunuzu varsayıyorum. Yani içgüdülerinizin size olumlu olarak söylediği şeyin olumlu olmayacağı konusunda bir şüpheye düştünüz, sorguladınız. Peki, içgüdülerinize karşı gelecek iradeniz var mı? Tekrar baştaki örneğe geri dönecek olursak, o aç insanın güzel görünen bir yemek gördüğünde, onun kendisi için zararlı olduğunundan şüphelendiğini varsaysak bile, buna karşı koyacak iradesi olacak mıdır? O da olmayabilir. Yani sonuçta bakacak olursak, içgüdüler duyu organlarıyla çalışır, kandırılmaya çok müsaittir. Ve insanların çoğu, bir iradesizliğinden veyahut da sorgulayıcı bir zekaya sahip olmamasından dolayı, bu kandırılması kolay mekanizma ile hayatını sürdürür.