Bazı insanlar, hatta pek çok insan hayatta çok fazla şey düşünmeden yaşar. Ancak bazı insanlar böyle değildir. Tam tersine çok fazla şey düşünerek hayatlarını geçirirler. Çok fazla şey düşünmenin insanlar için iyi olmadığı söylenir genellikle. Ve aslında pek çok insan için de bu böyle olabilir. Çünkü çok fazla düşünmek demek her zaman için yararlı şeyler düşüneceğimiz anlamına gelmez. Düşünsenize, çok fazla düşünen birisi bir amaç doğrultusunda veya belli bir bilgi-birikim doğrultusunda düşünmüyorsa, o zaman çok fazla düşünmesinin ne anlamı olur?

 

İşte bu yüzden çok fazla düşünmenin bir anlamı olmadığını pek çok insan için söyleyebiliriz. Ama bir diğer tuhaf durum ise, insan çok düşünmeye başladığı zaman bunu genellikle durduramaz. Ve çok düşünür. Burada yeterince bilgisi olmayan, yani üzerine düşünebileceği bilgileri olmayan insanların saçma sapan şeyler düşünmeye başladıklarını görebiliriz. İşte böyle insanlar için çok fazla düşünmek tam bir ızdıraba dönüşebilir. Yani şöyle düşünün, bir araştırmacı veya bilim adamı değilseniz veya hatta hayatta gerçekten düşünmeniz gereken şeyler yoksa, veya araştırmacı olduğunuzda geçelim, en azından bir bilgi birikiminiz yoksa düşüneceğiniz şeyler neler olacaktır? Başka insanlar olacaktır, kendi hayatımız olacaktır ve bunların kıyaslamasını yapmaya başlamak olacaktır. Ya da başka insanların neler yaptığı olacaktır. Yani tamamen boş konular.

Peki, boş konuları düşünen bir insan çok fazla düşünürse ne olur? Tamamen insanın kendisine zarar vermesine sebep olabilir. Yani tek yaptığı şey kendini başkaları ile kıyaslamak, hayata isyan etmek veya üzülmekten başka bir şeyi olmayacak olan bir insan çok düşünmeye başladığında kendini daha çok yıpratacaktır. Çünkü üzerine düşündüğü konular boş konulardır. Ancak bunun tam tersi, bilgi birikimi olan bir insan çok düşünürse ne olur? Aslında bildiği bilgiler üzerine çok düşünmeye başlayacağı için bunları pekiştirerek yoluna devam eder. Burada bilgi birikimi dediğimiz şey aslında hayat tecrübesi de olabilir, onu da eklemek lazım. Yani insanın kendi hayatında analiz etmesi bilgi birikimi veya tecrübeler açısından son derece kritik bir düşünce şeklidir. Yani olaya isyankar bir şekilde veya duygusal bir şekilde değil de analizle yaklaşarak çok düşünen birisi de aslında boş düşünmemiş olacaktır. Yani bir insanı ya da olayı duygusal anlamda düşünmek vardır ve ya onun ne olduğunu, nasıl bir şey olduğunu analiz ederek düşünmek vardır.

 

Yani çok düşünmek sadece insani bir özellik değildir. Yani doğuştan gelen bir özellik değildir. Bununla birlikte insanın içinde bulunduğu durumda onun çok düşünmesine sebep olabilir. Çok düşünmenin bir diğer özelliği de alışkanlık haline gelebilmesidir. Yani yalnız kalan birisi veya işsiz olan birisi düşünmeye başladıkça zamanla çok fazla düşünür hale gelebilir ve bu özelliğinden de bir süre sonra kurtulamaz hale gelebilir. Çünkü alışkanlık olmuştur artık onun için. Yani biri ile sosyalleşmek yerine ya da kendine bir işe vermek yerine çok düşünmeyi seçebilir. Burada çok düşünmenin insana verebileceği diğer bir zararı görüyoruz. Kendisini içinde bulunduğu hayata vermek yerine düşüncelerine vermek ve kendi iç dünyasında kaybolmak. Çok düşünmenin insana verebileceği ikinci bir zarar da budur. Birincisi boş düşünerek zaman kaybetmek ve kendini saçma kuruntularla doldurmak. Ki bu genellikle diğer insanlar hakkında olacaktır. İkincisi ise kendini hayatına, işine veya sosyalleşmelerine veremeyerek hayattan geri kalmak ve performans düşüklüğü yaşamak. Bu ikisi çok düşünmenin negatif özellikleridir.

Peki, çok düşünürken ne yapmak lazım? Aslında çok düşünmenin insana verebileceği büyük avantajlar da olabilir. Ama bunun için ilk önce düşüncelerimizi kontrol edebilecek iradeye sahip olmamız lazım çünkü bu olmazsa düşüncelerimizin içinde kayboluruz. İkincisi bir bilgi birikimine sahip olmamız lazım ki üzerine düşünebileceğimiz bilgiler olsun. Üçüncüsü bu bilgilerin doğru olduğundan emin olmamız lazım. Bu bilgilerin doğru olduğundan emin olmamız için bize ne gerekli? Güçlü bir mantık anlayışı gerekli. Yani elimizdeki bilgileri sorgulayıp onların doğru olup olmadığını algılayabilecek güçlü bir mantık anlayışımızın olması gerekli. Peki bunun için ne gerekli? Yine araştırma, soruşturma ve okuma gerekli. Yani çok düşünmeyi yararlı bir hale getirebilmek için öncelikle güçlü bir irade izin olması gerekir. Sonra hayata karşı doğru ve güçlü bir mantığımızın olması gerekir. Bundan sonrasında da edindiğimiz bilgileri ayıklayıp doğru bilgiler üzerine düşünebileceğimiz doğru bilgilerimizin olması gerekir. Veya bir sürü hayat tecrübemizin olması gerekir. Üzerine düşünebileceğimiz hayat tecrübesi ve bu hayat tecrübelerini doğru analiz edebileceğimiz bir mantığımızın olması gerekir. Yani önce bireyin doğru bir mantığa sahip olması gerekir. Sonra üzerine düşünebileceği bilgi bilgi veya hayat tecrübesinin olması gerekir. İşte bunlar olduğu zaman çok düşünmek birey için son derece yararlı hale gelebilir.

 

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz. Çok düşünmek iradesi, güçlü bir mantığı ya da doğru bir mantığı ve bilgi birikimi, hayat tecrübesi olmayan bireyler için son derece zararlıdır. Kimi düşünceleri içerisinde kaybolabilir, yanlış bilgileri sorgulayamazsa yanlış bilgiler de kaybolabilir, tecrübelerini doğru yorumlayamazsa yanlış bir hayat bakış açısında kaybolabilir. Bu yüzden çok düşüncesi olan veya çok düşünen bir bireyin güçlü bir iradesinin ve güçlü bir mantığının olması gerekir. Bu mantıkla tecrübelerini doğru yorumlayabilmesi ve bilgi birikimindeki yanlışlıkları ayıklayabilmesi gerekir. Ve bunlarla birlikte de çok düşünmeye sebep olarak yalnızlık veya meşguliyetin olmaması durumları gösterilebilir.