Aralık 17, 2025

Giderek Tekelleşen Dünya

Etrafımızda birçok ürün markası var. Bu ürün markalarının sayısını saymaya kalsak, belki de binlerce, hatta on binlerce marka karşımıza çıkabilir. Aklınıza gelen tüm ürünleri düşünün. Bir şişe su satan bir şirketten, araba üreten veya uçak üreten o büyük şirketlere kadar, hepsini bir düşünün. Bütün bu şirketlerin başka insanlara veya başka bireylere ait olduğunu düşünebiliriz. Ama işin aslı şu ki, aslında tüm bu şirketler birkaç tane dev yapıya ait. Tabii biz bunu ilk bakışta göremeyebiliyoruz. İsimleri aynı olmasına rağmen, şirketlerin hisselerinin kimlere ait olduğunu detaylı bir şekilde araştırmaya kalkarsak, bu payların genel olarak başka büyük şirketlerde olduğunu görebiliyoruz. Özellikle yatırım fonu şirketlerinin, diğer şirketlerin hisse senetleri üzerinde önemli bir pay sahibi olduğunu görebiliyoruz. Aslında şunu söyleyebiliriz ki, dünya günümüz kapitalizminin etkisiyle giderek tekelleşen bir yapıda ilerliyor. Ama bu tekelleşme bizim gözlerimizin önünde gerçekleşmiyor. Aslında sinsi ve planlı bir tekelleşme. Şimdi olayı şu şekilde düşünürsek çok daha net bir sonuca varabiliriz. Diyelim ki siz bir devlet tarafından desteklenen bir yatırım fonusunuz. Sizin gibi iki tane daha yatırım fonu kuruluyor. Bu iki yatırım fonu da aynı devlet tarafından destekleniyor ve aynı devlette merkezi bulunacak şekilde kuruluyor. 

Giderek Tekelleşen Dünya

Yani elimizde toplamda üç tane devlet tarafından desteklenen yatırım fonu var. Şimdi bu üç yatırım fonu gidip tüm şirketlerden ayrı ayrı hisseler satın alsalar, kendi isimleri üzerine satın alsalar bu şirketlerin hisselerini. Ancak gizli bir ortaklık içerisinde olsalar ve kendilerini destekleyen, kendilerine emir veren devlete bağlı olarak bu işi yapsalar aslında bu gizli bir tekelleşme olduğu anlamına geliyor. Yatırım fonları üzerinden devletler şirketler üzerinde tekelleşmeye doğru gidiyor demek oluyor bu. Veya bunu yatırım fonları üzerinden düşünmek zorunda değilsiniz sadece. Bunu diyelim ki su firması üzerinden düşünebilirsiniz. Diyelim su üreten bir firma var. Veya buğday üreten, ekmek üreten bir firma var diyelim. Bu firma gerek dünyaya yayılmak için, gerekse kendi bulunduğu ülkede diğer şirketleri ele geçirebilmek için iyi bir maddi birikim yapmış olsun. 

Giderek Tekelleşen Dünya

Ancak burada şöyle bir problem var. Tekelleşmeye karşı devletlerin ortaya koyduğu bir sürü yasak var. Peki bir şirket bu yasakların önüne geçebilir mi? Tabii ki de geçebilir. Bunu nasıl yapabilir? Tabii ki de devletlerin desteğini alarak yapabilir. Bu su şirketinin veya ekmek üreten şirketin devletle anlaşarak diğer rakibi olan şirketleri birer birer satın aldığını ama bu şirketlerin ismini değiştirmediğini düşünelim. Yani ortada bir A şirketi var. Devletten destek alarak diğer rakipleri olan B, C ve D şirketlerini satın alsın. Ama B, C ve D şirketleri isim olarak aynı kalsın diyelim. Yani ortada bir rekabet varmış gibi gözükür. Ama aslında A şirketi piyasanın tek sahibidir. Ve bu tek sahibinin meşruiyetini sağlayan şey ise devlet gücüdür. Devletten aldığı destektir. Devlet ne derse onu yapar karşılığında piyasanın tekeli olur. Bunu hem dünya çapında yapabilir hem kendi ülkesinde yapabilir. Dünya çapında yapması için kendi devletinden destek alması gerekecektir. Çünkü başka bir ülke kendi şirketini yabancı bir şirkete kolay kolay sattırmaz. Burada da devletler devreye girecektir. Önce devlet diğer devleti bastırır. Sonra o devlete bağlı olan A şirketi bastırılmış devletin şirketlerini satın alır. Böylece başka bir gizli tekelleşme gerçekleşmiş olur. Sadece firma isimleri kalır. Ama tek bir sahip, tek bir güç, tek bir devlet vardır. Ve bu da günümüzde giderek tekelleşen bir dünyaya doğru bizi götürüyor. Ama buradaki fark tekelleşen şeyler devletler, şirketler değil.

Yorumlar

  • Devletler kontrolü ele alıyor

Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız

Editörün Son İçerikleri

Uçurumdan Aşağıya Doğru

Uçurumdan Aşağıya Doğru

Doğru Bilgiye Ulaşamamak

Doğru Bilgiye Ulaşamamak

Vizyonsuz Güç

Vizyonsuz Güç

Giderek Tekelleşen Dünya

Giderek Tekelleşen Dünya

Editörlerin Son İçerikleri

kaptanfilozof06

Uçurumdan Aşağıya Doğru

probiyotik

Eriyik Cam

bubble30
Nielawore

Bizden haberdar olmak için mail listemize kayıt olun