Türk, Tatar ve Altay mitolojisinde suyun koruyucu ruhu olan Su İyesi, değişik Türk dillerinde Suy, Sub, Suğ, Sıv İyesi/ Eğesi/ Ezi/ Issı/ İççi’si olarak da bilinir. Moğollar Usan/ Uhan olarak adlandırırlar.

 

İnsanlara zarar vermeyen Su İyeleri cisimsiz varlıklardır. Beyaz kıyafetler giyinirler. Bazen boynuzlu olarak tasvir edilirler. Saçsız, sakalsız ve kaşsız varlıklardır. Bazıları denizkızı gibi kuyrukludur. Maviye çalan bir renkleri vardır. Etraflarında yüzen ve ışıldayan mavi renkli balıklarla tasvir edilirler. Kuş ve yılan kılığına girebilirler.

Her suyun bir İyesi vardır ve suları korurlar. Su İyeleri yaşadıkları suyun derinliklerindeki büyük bir kayanın altında bulunan geçitten girilen bir sarayda yaşarlar.

Huylarını anlamak neredeyse imkansızdır. Hiç beklenmeyen bir anda suyu dalgalandırıp barajları yıkabilir, hayvanların, insanların boğulup ölmesine neden olabilirler.

Tatar mitolojisinde Su Atası, Su İyesi ve Su Anası bazen tek bir varlığa verilen çeşitli isimler olarak karşımıza çıkar. Fakat aralarındaki en önemli fark Su İyesi’nin sadece belli bir su kaynağına bağlı olmasıdır.