YILAN VE EĞE

Dünyanın pek çok bölgesinde çeşitli varyantlarına rastlanılan bir Ezop masalının adı olup, demirci dükkânına giren bir yılanın üzerinden geçerken tırtıklarıyla kendini rahatsız eden eğeyi ısırmasına rağmen zarar verememesini konu almaktadır. Lokman Hekim’in Arapça varyantlarında yılanın yerini fare almışsa da öykünün diş geçiremeyeceğin nitelikteki varlıklara ısrarla saldırmanın zararının sadece kendine olduğu kıssadan hissesi değişmemektedir.

YILAN KOCA

Pek çok kültürde bir kadının bilerek veya bilmeden bir yılanla evlenmesini konu alan masallar bulunmakta olup, evliliğin ardından büyü etkisindeki adam yılan formunu terk ederek insana dönüşmektedir.

YILAN ÖLDÜRMEK

Anadolu’da bir yılanı öldürüp ağaca asmanın yağmur yağdıracağına, yılan eğer dereye atılıp kaybolursa durumunda ise ortalığı sel basacağına inanılmaktadır. Yine Anadolu’nun bazı yörelerinde ölen düşmanların ruhunun yılanlara geçtiği bu yüzden öldürülmeleri gerektiğine inanılmaktadır ki bu söylence yılanın öteki dünya ile ilişkilendirilmesi inancından kök almaktadır. Yunan tanrısı Apollo’nun ilk işlerinden birisi Delphi tapınağını kurmadan önce Python adlı dev bir yılanı öldürmesidir. Herakles’ten nefret eden tanrıça Hera beşikteki kahramanı öldürmesi için üzerine 2 yılan göndermişse de bebeklik çağında olmasına karşın yılanları boğmuş, yetişkinlik döneminde de görevlerinden birisinde 9 başlı korkunç yılan Hydra’yı öldürmeyi başarmıştır. Bazı Afrika kültürlerinde piton gibi bazı yılan türleri kutsal kabul edilmekte ve öldürülmesi cinayet suçuyla eş değer tutulmaktadır ki bu inanış geçmiş yılan tapınımının izleri olarak değerlendirilmelidir.

YILAN TAPINIMI

Yılan bazı kültürlerde tanrı olarak kabul edilmiştir ki aynı zamanda insanlara medeniyet getiren, sanat, bilim öğretip mısır sağlayan kültürel kahraman Aztek tanrısı Quetzalkoatl ile Maya varyantı Kukulkan tüylü bir yılan formunda tasvir edilmekteydi. Eski Mısır’da kobra görünümlü tanrıça Renenutet çocukların ve firavunun koruyucusu kabul edilirken, yılan tanrı Nehebkau ölüler dünyasının girişini korumaktaydı. Avustralya Aborijinlerinin inanışında Gökkuşağı Yılanı Wollunqua’nın kendi kendini yarattığına inanılırken, Eingana adlı yılan ise yeryüzü, su ve yaşayan tüm canlıları yaratan bir ana tanrıça olarak görülmektedir. Hint mitolojisinde Naga adı verilen yılan insanlar yarı tanrı olarak görülmekteydi.

YILANI YENMEK

Laz halkının inanışında bir kişinin alabalık ya da denizde tutulan mevsim balıklarından birisini yemeden bir yılan görmesi halinde o kişi için yılın şansız geçeceğine inanılmaktadır. Lazca ‘Zizilaşi Gecginu’ olarak bilinen inanışa göre kişinin yılandan kaçılması ya da öldürülmesi sonucu değiştirmemektedir. Bu inanışın pratik nedeni çocukların balık yemesi ve tutmasına yardımcı olmaktır. Bu gelenek Trabzon ve civarında bahar mevsiminde ilk kelebeği gören kişinin kelebek yukarı doğru uçuyorsa yılın iyi aşağı doğru uçuyorsa kötü geçeceğine ya da sabah kuku adlı kuş ötmeden uyanmanın o günün iyi geçeceğine yorulması gibi inanışlarla benzerlik göstermektedir.

 

Kaynak: Özhan Öztürk- Dünya Mitolojisi