Tarihe şöyle bir bakıldığında, daha az dilin, daha az savaş anlamına gel­mediği açıkça görülüyor. En kötü kı­yımlar aynı ya da benzer dilleri ko­nuşan uluslar arasında gerçekleşti. Ortak bir dil, Amerikan İç Savaşı'nı durdurmaya yetmedi. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün; Kuzey İrlanda ve Lübnan'daki kan dökümü, Pol Pot rejimi sırasında aynı dili konuşan Kamboçyalılar'ın birbirlerini kırıp geçilmesi ya da hepsi Sırp-Hırvat di­lini konuşan Ortodoks Sırpları, Kato­lik Hırvatlar ve Müslüman Bosnalılar arasındaki kanlı savaş...

Bu inanılmaz dil farklılıklarının nasıl meydana geldiğini ise tarihe ba­karak anlamak mümkün değil. Çoğu dilbilimci, insanlar yeni yerlere göç­tükçe, yeni ortamlara alışmak için dillerinin de değiştiğini söylüyor. Gerçekten de doğal olaylarla ilgili terimler ve çevreyi değiştirip ona uy­mak için geliştirilen teknoloji ve yön­temlerle ilgili kelimeler, diller arasın­daki en büyük farklılıkların gözler önüne serilmesini sağlıyor...

Eskimo dilinde buz için kullanılan çok sayıdaki kelime buna güzel bir örnek oluşturuyor. Eskimo dilinde, buz için 17'den fazla kelime bulunu­yor. "Ugurugüzak", buzun su üzerin­de oluşma devresi için kullanılıyor. "Maullik", sulu buz anlamına geli­yor. "Pogazak", buz kitlelerinin üze­rinde oluşmuş sulu buz demek... "Migalik" yeni oluşmuş buz daireleri için, "salogok" ise ince, siyah buz za­rı için kullanılıyor.

Diğer bir uç noktada, Arapça'da su için kullanılan "kharir" var. ''Kharir", "su üzerine yavaşça düşen suyun tatlı sesi" anlamına geliyor. Bu da Arap­lar'ın az buldukları şeye ne kadar bü­yük saygı gösterdiklerim gösteriyor. Çoğu Yeni Gine dilinde, düzinelerce kelime bir çeşit yaprağı tanımlamak için kullanılıyor. Biri elbise yapımı için, diğeri dekorasyon için, bir diğeri ise büyü için kullanılan tipi tanımlıyor.

Peki, tavırlarla, duygularla ve dün­ya görüşleriyle ilgili kuramsal kav­ramlara ne demeli? Ruh durumunu belirten ve bazı dillerde olup diğerle­rinde olmayan binlerce kelime var. Bu özel kelimeler her toplumun ken­dine özgü felsefesinden mi doğdu? Ya da bu kelimelerin varlığı, insanları bugünkü hallerine gelmelerini mi sağladı? Siz ne dersiniz, sizce de böyle mi?