Dünya çiçek aşısını Edward Jenner’a borçlu olduğunu düşünüyor ama aslında ondan önce Osmanlı’da halk çiçek hastalığına çare bulmuştu. Hadi hemen Osmanlı’yla konunun ne bağlantısı var beraber öğrenelim.

1700’lü yıllarda Osmanlı’da kadınlar çocuklarını çiçek hastalığına karşı variolasyon adı verilen bir yöntemle koruyordu. Bu yöntem canlı ama zayıflatılmış virüsle bilinçli enfekte etme yöntemiydi. Hasta bir kişinin yarasından alınan irin yani iltihap, sağlıklı çocuğun cildine küçük bir çizik açılarak sürülüyordu. Çocuk birkaç gün hafif hasta oluyordu ama daha sonrasında ömrü boyunca bağışıklık kazanıyordu.

İngiltere’nin İstanbul’daki büyükelçisinin eşi Lady Mary Wortley Montagu, Osmanlı kadınlarından bu yöntemi öğrendi. Londra’ya döndüğünde bu uygulamayı onlara tanıttı.

Batı kaynakları aşının mucidi olarak Jenner’ı yazdı ama aslında Osmanlıdaki kadınlar halk sağlığına dair bu bilgiyi bilim insanlarından önce, nesilden nesile aktarıyordu.

Yani çiçek aşısının temeli, bilim insanlarından önce halkın deneyimlerine ve Osmanlı kadınlarının bilgeliğine dayanıyordu.

Bilim insanlarının önüne geçtiğimiz as bayrakları as bir bilgiyi de hep birlikte öğrenmiş olduk.