Antik Mısır’ın 19. Hanedanlığı’nın üçüncü hükümdarı olan II. Ramses, tam 66 yıl boyunca tahtta kaldı ve 90 yaşında hayata veda etti. Mısırlılar ona “Büyük Ramses” adını verirken, pek çok tarihçi de onu ülkenin en kudretli firavunu olarak değerlendirir. Peki ama Ramses'i şimdi durduk yere neden hatırladık. Çünkü son zamanlarda yayılan bir bilgiye göre kendisinin bir pasaportu var.  1976 yılında, II. Ramses’in mumyası, koruma/restorasyon amacıyla Paris’e taşındı. Fransa’daki törenler krallar seviyesinde gerçekleşti. Bazı kaynaklar “ölü ya da diri fark etmeksizin ülke dışına çıkacak herkesin pasaporte ihtiyaç duyduğu” gerekçesiyle Mısır hükümetinin bir pasaport düzenlediğini belirtiyor. Peki ama bu mümkün olabilir mi?

 

Sosyal medyada dolaşan bir görselin, 1974’te Firavun II. Ramses’in mumyasının bozulmasını önlemek için Fransa’ya götürülmesi sürecinde düzenlenen pasaporta ait olduğu öne sürüldü. Geçmiş yıllarda da gündeme gelen paylaşımlarda İngilizce ve Arapça yazılar bulunan iki farklı pasaport görseli bulunuyor. Paylaşılan pasaport görseli incelendiğinde kaynak olarak bir internet sitesine ulaşılıyor. Bu internet sitesinde yer alan pasaport için de 25 Mart 2020 tarihli ‘The passport of Ramesses II’ başlıklı yazıda görselin temsili olarak bir sanatçı tarafından tasarlandığı ve Ramses adına düzenlenen gerçek pasaportun kamuya açık görselinin olmadığı bilgisi yer alıyor.

II. Ramses’e pasaport çıkarılmasının sebebi aslında 1974 yılında mumyanın üzerinde mantar oluşumu tehlikesi nedeniyle Fransa’ya nakledilmesinin gündeme gelmesidir. 

II. Ramses’in mumyası, 1976’da Kahire Müzesi’nden Fransız askeri uçağıyla Paris’e götürülmüştür. Ancak ona pasaport düzenlendiği yönündeki bilgiler, tarihin tartışmalı başlıklarından biri. Konuya dair önemli kaynaklarda iki farklı anlatı yer almasına rağmen, açık erişimli resmi bir pasaport veya belge mevcut değil.

Bazı kaynaklara göre, Paris’e nakil işlemleri için Mısır hükümeti tarafından II. Ramses adına bir pasaport hazırlanmış, fakat Fransa yasaları gereği bu pasaport kullanılmamış. O dönemde Mısır’da, canlı veya ölü fark etmeksizin ülke dışına çıkarılacak herkes için pasaport düzenlenmesi gerektiği belirtiliyor. Ayrıca bu uygulamanın, mumyanın güvenli şekilde geri dönmesini sağlamak amacı taşıdığı da ifade ediliyor.

Öte yandan, AFP’nin incelediği dönemin haberleri ve belgesellerinde böyle bir bilgiye rastlanmamış. 1976’da Ramses’in Paris’e naklini duyuran The New York Times arşivlerinde de pasaportla ilgili herhangi bir detay bulunmuyor.

Louvre Müzesi Mısır bölümü uzmanlarından Élisabeth David, bu iddiayı destekleyecek bir kanıt olmadığını vurguluyor. Ona göre, yanlış anlaşılma 1985’te National Museum of Natural History tarafından yayımlanan bir rapordaki “passport” ifadesinden kaynaklanmış olabilir; bu ifade muhtemelen organizasyonel karışıklıkları anlatmak için kullanılmıştı.

Toulouse Üniversitesi’nden kamu hukuku uzmanı Mathieu Touzeil-Divina da Fransız yasalarında ölüler için pasaport zorunluluğu olmadığını, “pasaport” kelimesinin yanlış yorumlandığını fakat bazı durumlarda farklı belgeler düzenlenebileceğini belirtiyor.

AFP’nin görüştüğü diğer uzman Laure Cadot ise, 2000’li yıllardan önce mumyaların genellikle “nesne” olarak kabul edildiğini, dolayısıyla yasal bir zorunluluk bulunmadığını ifade ediyor. Avrupa Adalet Divanı’nın da 10 Ekim 1985 tarihli kararında mumyaları “obje” statüsünde değerlendirdiği biliniyor.

Sonuç olarak, uzmanların açıklamaları II. Ramses’e pasaport düzenlenmesinin pek olası olmadığını gösteriyor. Mısır tarafında da bu belgenin varlığına dair net bir kanıt bulunmadığından, II. Ramses’e ait bir pasaport olup olmadığı hâlâ belirsizliğini koruyor.

Yani anlayacağınız II.Ramses'e ait olan pasaport bir şehir efsanesi!